Topologizacja w modelowaniu psychologicznym: od analizy dwuwymiarowej do trzeciego wymiaru w psychometrii

Niniejszy artykuł stanowi wkład w toczącą się debatę na temat wyjaśnień topologicznych, rozwijając pojęcie topologizacji w modelowaniu psychologicznym. Odwołując się do matematycznej topologii – w szczególności do pojęcia wymiarowości i rzutowania – proponuje nową interpretację konstruktów psychologicznych, wykraczającą poza klasyczne reprezentacje dwuwymiarowe. Artykuł podejmuje temat topologizacji w modelowaniu psychologicznym, wskazując, że wiele dotychczasowych modeli – tradycyjnie analizowanych w przestrzeniach dwuwymiarowych – może w rzeczywistości posiadać ukrytą strukturę trójwymiarową. W oparciu o analizy koncepcyjne, metodologiczne i psychometryczne autor(ka) pokazuje, że przejście do modelowania trójwymiarowego pozwala na pełniejsze odwzorowanie badanych konstruktów psychologicznych. Przykład modelu błędów wychowawczych Antoniny Guryckiej służy jako ilustracja sytuacji, w której pojawienie się dodatkowego wymiaru wynika z niespójności interpretacyjnych w centrum modelu kołowego. Artykuł omawia ograniczenia klasycznych metod statystycznych, takich jak analiza czynnikowa, i proponuje alternatywne podejścia analityczne – w tym maszyny wektorów nośnych z jądrem RBF (z obszaru sztucznej inteligencji) oraz topologiczną analizę danych (TDA). Metody te umożliwiają wychwycenie głębi i złożoności strukturalnej modeli psychologicznych, kwestionując tym samym dotychczasowe założenia psychometrii i diagnozy psychologicznej. W zakończeniu wskazano, w jaki sposób topologizacja może wpłynąć na przyszłość teorii psychologicznych, metod pomiaru i interpretacji terapeutycznej.